Zó werkt
clicker-training!
De voordelen van en mythes omtrent de clicker
Veel hondenscholen werken met clickertraining voor het aanleren van gedrag. Deze methode is ontwikkeld door
Karen Pryor. Hierbij beloon je gewenst bedrag met een clicker of beloningswoord. Maar hoe werkt dit precies? En welke voordelen heeft de clicker? In dit artikel geven we antwoord op deze vragen èn onkrachten we enkele mythes.
Een clicker is geen magisch middel: de hond weet niet automatisch wat het geluidje van de clicker betekent. Pas door middel van klassieke conditionering krijgt het betekenis. Dat wil zeggen: de onbekende stimulus (de clicker) wordt gekoppeld aan een primaire bekrachtiger (zoals voer). Hierdoor wordt de clicker de voorspeller van iets lekkers! De clicker wordt dan ook wel de secondaire of geconditioneerde bekrachtiger genoemd: de betekenis is aangeleerd.
Mythe 1 - De clicker is de beloning
Zoals gezegd, kondigt de clicker de beloning aan: het vervangt de beloning dus niet! Onderzoek met ratten toont aan dat er dopamine vrijkomt bij een secundaire bekrachtiger. Hieruit kun je afleiden dat een clicker zorgt voor een geluksgevoel bij de hond. Waarom fungeert het dan toch niet als beloning? Wanneer de secundaire bekrachtiger (clicker) niet langer wordt gekoppeld aan de primaire bekrachtiger (zoals voer), dooft de betekenis uit. Anders gezegd: de clicker verliest dus waarde als het niet meer gevolgd wordt door iets lekkers! Denk maar aan je salarisstrookje. Wanneer je dit krijgt, ervaar je misschien kort ook een euforisch gevoel. Je verdiende geld komt eraan! Maar wanneer je daadwerkelijke salaris steeds uitblijft, verliest ook dat strookje zijn waarde.
De clicker is een handige tool om je hond te belonen op exact het juiste moment. Stel: je wil je hond belonen, omdat hij netjes gaat zitten bij de stoeprand. Je clickt en geeft vervolgens een beloning. Zonder clicker is dit moment lastiger te vangen. In de tijd dat jij je beloning hebt gepakt, is je hond misschien alweer gaan staan. Met clickertraining kun je dus snel reageren. Dit vraagt wel om een precieze timing!
Zie het als een fotocamera. Je klikt en legt daarmee één moment vast. Je maakt als het ware een foto van het gewenste gedrag van je hond, zoals het zitten. Click je te vroeg? Dan beloon je dat je hond hurkt, maar niet volledig zit. Click je te laat? Dan beloon je het opstaan.
Mythe 2 - Clickertraining is het meest effectief
Een clicker is dus handig om precies te timen, maar dit betekent niet dat werken met een clicker het meest effectief is. Pas op voor trainers die dit beweren. Er is nog geen wetenschappelijk onderzoek dat dit kan onderschrijven. Recente studies laten zien dat het gebruik van de clicker versus het enkel belonen met voer vergelijkbare resultaten geven. In beiden gevallen is de hond in staat een commando te leren. Dit gebeurt met beide methodes overigens ook even snel.
Naast precieze timing, heeft clickertraining nog andere voordelen. Zo is het een universeel geluid. Het maakt niet uit wie de clicker gebruikt: voor de hond is duidelijk dat hij iets goed heeft gedaan. Een stembeloning is vaak minder uniek. Het woordje ‘braaf’ klinkt elke keer toch net even anders. Daarnaast is er, zoals Karolina Westhund het noemt, het antecent effect: de clicker geeft aan dat er voer beschikbaar is en dat je hond dus de kans heeft dit te verdienen. Dit stimuleert je hond om zelf te gaan nadenken en te onderzoeken welk gedrag hij kan inzetten om die beloning te bemachtigen
Mythe 3 - Je moet altijd de clicker blijven gebruiken
Het gebruik van de clicker kan dus prettig zijn, maar moet je het dan altijd maar blijven gebruiken? Zeker niet! Het is vooral handig in de aanleerfase of wanneer je reeds bekende oefeningen in een andere, of moeilijker context wil trainen. Als de hond het gewenste gedrag betrouwbaar vertoont op commando, in verschillende settings, kun je de clicker achterwege laten en op een andere manier belonen.
Vind je de clicker maar onhandig? Kies dan voor een beloningswoord. Het liefst een kort woordje zoals ‘yes’ waarmee je, net zoals met de clicker, gewenst gedrag markeert. Vind je ook dat niet prettig? Beloon dan gewoon met iets lekkers! We hebben immers geleerd dat dit net zo effectief is. Kies dus voor een methode die bij jou past, maar wees hierin wel consistent. Dit schept een helder kader voor je hond: hij weet nu wat er van hem verwacht wordt.
Bronnen
- Fraser, S. 2020. To Click or Not to Click: Does Clicker Use Influence the Efficiacy of Different Teaching Methods in Dog Training? City University of New York
- Todd, Z. 2020. Wag. The Science of Making your Dog Happy. Greystone Books
- Westlund, K. 2018. Formal Definitions of “Primary” and “Secondary” Reinforcers Promote More Efficient Animal Training. In Journal of Animal Behavior Technology, Volume 8, nummer 1
- Schultz, W. 1998. Predictive Reward Signal of Dopamine Neurons. In Journal of Neurophysiology. Volume 80, nummer 1, pagina 1-27
Lees meer artikelen
Meer weten over hondenopvoeding of -training? Lees ook vooral onze andere artikelen en blijf op de hoogte.