Rent jouw hond achter hardlopers aan?

In dit artikel behandel ik het spanningsveld tussen hondeneigenaren en hardlopers. Ook geef ik tips hoe je een conflict kan voorkomen of oplossen.

Garmin aan en gáán! Heerlijk zeg, een rondje hardlopen en je hoofd leegmaken. Tot je ineens loslopende honden treft. Help! Je wil natuurlijk geen tanden in je enkels of kuiten. Maar wat als jij degene bent wiens hond achter een hardloper aan gaat?

Sindskort mag ik mijzelf hardloper noemen – vind ik zelf. Ik loop regelmatig en heb een CPC-medaille. Van 5 kilometer weliswaar, maar toch. Tijdens mijn rondje kom ik regelmatig loslopende honden tegen. Gelukkig heeft dit nog nooit tot een incident geleid.

Als hondeneigenaar ben ik ook regelmatig met mijn Golden Retriever in een natuurgebied te vinden. Dan kijk ik naar hardlopers vanuit een ander perspectief. Ik zie regelmatig honden enthousiast -soms enkelhappend- achter de hardloper aan jagen. Ook ik kan me ergeren aan mensen die keihard door een losloopgebied rennen. Moet dat dan per se hier? Is dat niet vragen om problemen?

Het antwoord ligt, zoals altijd, in wederzijds begrip. Dit zou al een hoop problemen voorkomen. We beginnen met het begrip voor het gedrag van de hond.

Waarom rennen honden achter hardlopers aan?

Het gedrag kan verschillende oorzaken hebben. Breed genomen onderscheiden we twee oorzaken:

Angst
De hond wil een potentiële dreiging verjagen. Dit is doorgaans gebaseerd op angst.
Dit zag ik bijvoorbeeld in privétraining bij een adoptiehond uit het buitenland, die heftig reageerde op auto’s. Waarschijnlijk was deze stadse omgeving nieuw voor deze hond. In zijn socialisatiefase is hij hier niet voldoende mee in aanraking gekomen.

Hier in Nederland vormden deze voertuigen een dreiging in de ogen van de hond. Iets wat hij moest wegjagen voor zijn eigen veiligheid.
Belonend gedrag
Het najagen levert iets positiefs op voor de hond. Mills (2024) noemt dit gedrag reward-seeking. Dit gebeurt wanneer een bewegende prikkel (zoals een huppelend konijn) de hond triggert om te jagen.

Het jagen bestaat uit een aantal fases van het vinden tot aan het stalken (zoals Border Collies vaak doen), achtervolgen, pakken en bijten. Dit geheel noemen we de predatory sequence. Als dit jachtgedrag in werking treedt, komen er hormonen als endorfine en adrenaline vrij. Dit is een fijn gevoel. Zelfs als de hond zijn prooi dus niet vangt, heeft hij wel een beloning van het najagen ervaren. We noemen dit daarom zelfbelonend gedrag.

Ook in sociaal spel kunnen honden jagen. De interactie is hier de beloning voor de hond. Let op: het spel is voor beide partijen leuk als er wederkerigheid plaatsvindt. Als altijd dezelfde wordt nagejaagd, is het wellicht tijd om het spel te onderbreken.

Een goede indicatie om te controleren of spel nog echt spel is, zijn pauzes. Je wil zien dat de honden af en toe halt houden en op adem komen.

Welke honden gaan achter hardlopers aan?

Of een hond gevoelig is om dit gedrag te ontwikkelen, is lastig te voorspellen. Hiervoor is meer onderzoek nodig. Wel zijn er een aantal indicatoren die invloed lijken te hebben.

Hyperactieve honden
Eigenaren met honden die snel hoog in opwinding raken, rapporteren vaak het problematisch najagen van andere dieren, kinderen, voertuigen en objecten. Deze hoge opwinding houdt verband met hoe gevoelig je hond is voor een beloning in welke vorm dan ook, van voer tot spel en adrenaline. Dit zijn honden die in een paar seconden van 0 naar 100 gaat.
Nerveuze honden
We hebben gezien dat angst een bekende oorzaak is van het najagen. Het is dan ook niet zo gek dat dit vaker nerveuze honden zijn. Zij zijn vaak voorzichter en terughoudend.
Impulsiviteit en geen zelfbeheersing
Honden reageren soms vanuit impuls, bijvoorbeeld wanneer er ineens een hardloper de hoek om komt. Als deze hond geen zelfbeheersing heeft, reageert hij direct en zonder nadenken.

Ook bepaalde kenmerken waar rassen op gefokt worden zoals terugbrengen (retrieven) of drijven (herding) zijn indicaties voor najagen.

Invloed van rassen
Uit recent onderzoek blijkt dat bovenstaande persoonlijkheidskenmerken beter voorspellen of een hond najaagt, dan een ras. Tegelijkertijd moeten we niet vergeten dat sommige rassen generaties lang geselecteerd zijn op het jagen of drijven.

Welk ras jaagt nu het meest op bijvoorbeeld hardlopers? Hiervoor vinden we weinig harde cijfers. Wel blijkt uit recent onderzoek onder 903 honden, dat het minder waarschijnlijk is dat een Labrador Retriever achter een hardloper aan gaat, dan een kruising, Cocker Spaniel, Duitse Herder of Collie. Dat betekent overigens nog niet zo veel. Andere factoren behalve het ras kunnen hier deels ook van invloed zijn geweest.

Wat kun je doen als hondeneigenaar?

Er zijn een aantal dingen die jij als hondeneigenaar kunt ondernemen om de situatie zo veilig mogelijk te houden.

Recall
Werk aan een solide recall. Je wil je hond onder alle omstandigheden kunnen terugroepen, dus ook wanneer hij achter de hardloper aan gaat. Dit betekent veel (blijven) oefenen.

Train ook in moeilijke omstandigheden. Dit betekent niet: er is veel afleiding en mijn hond vindt dit lastig: ik roep en wacht op goed geluk! Dit betekent: maak de situatie stapsgewijs iets uitdagender, maar niet zo moeilijk dat je hond gaat falen. Je wil dat hij succes heeft en nog in staat is terug te komen. Dat is het perfecte scenario om te oefenen.

Gaat het goed? Dan kun je weer een stapje bijzetten. Je kunt eventueel met een hondenfluitje trainen als extra tool.
Zelfbeheersingsoefeningen
Er is een link tussen impulsiviteit van de hond en het najagen van hardlopers, fietsers, katten en honden. Het is dus belangrijk om te werken aan de zelfbeheersing van je hond. Leer je hond bijvoorbeeld te wachten voor het eten of spelen, voor het oversteken en voor je de deur uitgaat.

Voor de honden die snel hoog in energie zitten, is het ook raadzaam om te werken aan een soort ‘uit-knop’. Je kan dit doen door eerst te spelen met je hond. Wanneer je hond iets meer opgewonden wordt, zeg je klaar en stop je direct het spel. Als je hond vervolgens rustig is en bijvoorbeeld zit of wacht op je uitnodiging, hervat je het spel. Zoek ook hier de grens op, maar ga er niet overheen. Werk er naartoe dat je hond ook ‘uit’ kan, wanneer hij hoog in de opwinding is.
Management
We weten inmiddels dat het najagen voor de hond een beloning an sich is. Hoe meer ervaring hij opdoet met het jagen, hoe vaker hij dit zal gaan doen. Voorkom dus dat je hond in staat is dit gedrag uit te voeren.

Gebruik een lange lijn als je niet zeker bent dat je hond terugkomt als je hem roept of als je er niet op vertrouwt dat hij hardlopers met rust laat. Vermoed je dat je hond reageert uit angst of nervositeit? Vermijd dan plekken waar je hardlopers tegenkomt om problemen te voorkomen.
Oefen in het zien en verdragen van hardlopers
Doe dit uiteraard op verantwoorde wijze. In dit artikel leer je hoe je jouw hond laat wennen aan prikkels, zoals hardlopers, om blaffen en najagen te voorkomen.

Zet de situatie eerst in scène: laat iemand rustig heen en weer joggen op voldoende afstand. Zodra je hond de jogger opmerkt en nog niets doet, beloon je direct en leidt je de hond naar achteren. Dit belonen gebeurt in de eerste (halve) seconde! Als je te lang wacht, vertoont je hond misschien wel ongewenst gedrag.

Deze oefening doe je eerst nog aan de lijn. Als het goed gaat, kun je steeds verder opbouwen door de afstand te verkleinen, en/of de snelheid van de jogger te vergroten.

Vraag eventueel een trainer aan huis om te helpen. Privétraining kan helpen om in specifiek deze situatie te oefenen, iets wat op de hondenschool soms lastiger is.

Wat kun je doen als hardloper?

Als je bang bent dat honden je achtervolgen, kun je een aantal dingen doen.

Pas je aan
Dit betekent niet dat je niet meer mag hardlopen, maar je kan wel je tijden, locaties en tempo aanpassen. Vermijd bijvoorbeeld het hondenstrandje, maar loop hier omheen. Helemaal fijn zijn de natuurgebieden met aanlijnplicht of een hondenverbod. Vermijd ook het hondenspitsuur. Vooral in weekenden is het ’s middags erg druk. ’s Ochtends vroeg of rond het avondeten is het al rustiger.
Blijf rustig
Als een hond achter je aan komt, kun je het beste vertragen of stilstaan. Slecht voor je ritme en cadans, maar beter voor je enkels.
Vooral de snelheid triggert impulsieve honden om na te jagen. Als je stilstaat, haal je noodzaak (en het plezier) van het jagen weg. Natuurlijk zijn er ook de honden die je wegjagen uit angst. Vermijd oogcontact met de hond om te laten merken dat je geen bedreiging vormt. Geef de eigenaar kans om zijn hond aan te lijnen of terug te roepen. Hier kun je natuurlijk ook (netjes) ook vragen.
Als ik tijdens het hardlopen honden tegenkom, vertraag ik altijd een beetje. Ik kijk hoe de hond op me reageert. Zie ik al dat hij op me focust met een strakke blik? Dan moet ik meer vertragen. Verlegt hij zijn aandacht snel naar iets anders? Dan ga ik door. Wel kijk ik altijd achterom wanneer een hond me is gepasseerd, om te checken of hij niet alsnog in mijn billen wil happen.
Vermijd wilde gebaren met je armen en trap de hond zeker niet weg. Dit wakkert de impulsiviteit aan of (in het geval van wegduwen of -trappen) vergroot de noodzaak bij de hond om zichzelf te verdedigen. Natuurlijk moet je wel jezelf kunnen beschermen, wanneer je wordt aangevallen.

Schakel hulp in

Kom je er zelf niet uit? Wacht niet te lang en schakel een privétrainer of gedragstherapeut in. Helaas wordt dit gedrag te vaak als normaal bestempeld. Het hoort er nu eenmaal bij. Maar je kunt hier zeker iets aan doen, zodat de wandeling voor jouzelf en de omgeving meer ontspannen verloopt. Je kunt altijd contact met me opnemen voor privétraining in Delft en omstreken.

Bronnen

Cooper, C., Zulch, H. & Mills, D.S. (2025) The role of breed versus personality and other demographic factors in predicting chasing behaviours in animals. Applied Animal Behaviour Science (282)
Normark, D (2023). Recreational Mobility on a busy street: visual studies of alterity by doing jogging and doing dog-walking. Mobilities, 18 (5), 756-772